Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünün Uyuz ve Baş Biti konusunda halkı bilgilendiren açıklamaları şöyle:
“Uyuz; Sarcoptes scabiei var. hominis adı verilen akarın (böcek) sebep olduğu tüm dünyada yaygın olarak görülen bir hastalıktır. Gözle görülemeyen ancak mikroskopla seçilebilen uyuz böcekleri insan derisini istila ederek hastalığa yol açarlar. Uyuz böceği deride tüneller açarak bu tünellerin içinde yaşar.
Hastalık İnsanlara Nasıl Bulaşır?
Uyuz genellikle hasta olan biriyle doğrudan ve uzun süreli yakın temas ile bulaşır. Kişiden kişiye genellikle 15-20 dakikalık bir sürede bile yakın temasla (aynı yatakta yatma, ele ele tutuşma gibi) bulaşabilir. Yatak takımı, giysi ve havlu gibi kişisel eşyaların ortak kullanımı uyuzun bulaşmasını ve yayılmasını kolaylaştırır.
Hastalığın Belirtileri Kaç Gün İçinde Ortaya Çıkar?
İlk defa uyuza yakalanan bir kişide belirtilerin başlaması 2-6 hafta kadar sürebilir. Ancak daha önce uyuza yakalanan bir kişide, belirtiler genellikle maruz kaldıktan 1-4 gün içinde ortaya çıkar. Hastalık belirtilerinin başlamadığı bu dönemlerde bile kişi uyuzu başkalarına bulaştırabilir.
Hastalığın Belirtileri Nelerdir?
Uyuzun en önemli belirtisi şiddetli gece kaşıntısıdır. Kaşıntı, kişinin yatağa girip ısınması ile artar ve kişiyi uykudan uyandırabilecek şiddette iken gündüzleri daha hafiftir. Kaşıntı genellikle el parmak araları, el bileğinin iç yüzü, bilekler, koltuk altları, dirsekler ve kasıklarda görülmekle birlikte tüm vücutta görülebilmektedir. Hastalığın en belirgin bulgusu parmaklar arasında dalgalı kirli bir çizgi halinde görülen, uyuz böceğinin içinde yaşadığı, gri beyaz renkli, 1-10 mm uzunluğundaki tünellerdir. Kişilerde özellikle geceleri artan şiddetli kaşıntı ve deride görülen içi su dolu keseciklerin görülmesi uyuz şüphesini arttırır. Böyle bir durumla karşılaşıldığında bir an önce Sağlık Kuruluşuna başvurulmalıdır.
Hastalığın Tedavisi Var Mıdır?
Uyuz tedavi edilebilir bir hastalıktır. Hasta ile beraber ev halkı ile kişiyle doğrudan ve uzun süreli yakın teması olanların da tedavi edilmesi gerekir. Uyuzun belirtilerinin hemen başlamayacağı unutmamalıdır. Bu nedenle uyuz tedavisinin başarılı olabilmesi için uyuz hastası ile birlikte özellikle beraber yaşadığı ve uzun süreli yakın teması olan kişiler de hastalık belirtileri olup olmamasına bakılmaksızın tedavi edilmelidir. Hasta ve aynı yaşam ortamını paylaşan kişiler eş zamanlı olarak yani aynı anda tedavi olmalıdır. Tedavide kullanılan ilaçlar hekimin önerdiği şekilde, dozda ve sürede kullanılmalıdır. Tedavi olduktan sonra ölen böceklere ve böcek artıklarına karşı alerji nedeniyle kaşıntı 2-4 hafta devam edebilir, bu durum hastalık ile karıştırılmamalıdır.
Hastalıktan Korunmak İçin Ne Yapılmalıdır?
Hastalığın önlenmesi ve kontrolü için uyuz olan kişi ile birlikte yaşayan kişilerin de aynı zamanda tedaviye alınması son derece önemlidir.Özellikle aile bireylerinin kaşıntısının olup olmamasına bakılmaksızın mutlaka birlikte tedavi olması gerekir. Aynı anda tedavi uygulanmadığı takdirde hastalık kişiden kişiye bulaşmaya devam edecektir. Uyuz hastası ve evde beraber yaşadığı kişiler tarafından kullanılan giysiler, çarşaflar ve havlular en az 60 derecede yıkanmalı ve ütülenmelidir. Yatak takımları birkaç gün havalandırılmalıdır. Yıkanamayacak eşyaların ağzı bağlı olan bir poşet içerisinde ortalama üç gün saklanması gerekir. Ayrıca zemin ve mobilyalar elektrik süpürgesi ile temizlenmelidir.
***
Baş Biti
Baş biti tüm hayat evrelerini insanın saçlı derisinde geçiren ve burada çoğalabilen, halen toplu yaşam yerlerindeki kişileri ve sosyal çevrelerini etkileyen bir sağlık sorunudur. Baş biti, yalnızca insanların saçlarında yaşar ve kan ile beslenir. Baş bitlerinin kanatları yoktur uçamaz ve sıçrayamazlar. Yürüyerek çok hızlı hareket ederler.
Baş Biti Nasıl Bulaşır?
Bit insandan insana bulaşır. Hayvanlardan insanlara bulaşmaz. Bit hızlı hareket ettiğinden kalabalık ortamlarda daha çabuk yayılır.
Baş bitinin bulaşma yolları;
En sık, saçtan saça doğrudan temas
Aynı yatakta yatmak
Tarak, fırça, toka, saç kurdelesi, şapka, bere, atkı ve havlu gibi kişisel eşyaların ortak kullanımıyla bulaşır.
Baş Biti olduğu nasıl anlaşılır?
En önemli belirtisi, kafa derisindeki yaygın ve şiddetli kaşıntıdır. Ancak kaşıntı her bireyde görülmeyebilir. Bu sebeple saçların düzenli (ayda 4 kez) kontrolü önemlidir.
Bu belirtiler genellikle başın arka kısmında ve ensede olur.
Bit kontrolünde sık aralıklı ve ince dişli tarak kullanılması bitin tespitini kolaylaştırır.
Baş Biti Görüldüğünde Ne Yapılmalıdır?
Zaman kaybetmeden aile hekimine başvurulmalıdır.
Bit ve sirkeler için özel şampuan uygulanmalıdır.
Her türlü uygulamada verilen talimatlara uyulmalıdır.
Gözle ve elle aramaktansa sık aralıklı, ince dişli baş biti taraklarıyla düzenli tarama işlemi yapılmalıdır.
Ortak yaşam alanlarındaki bir kişide baş biti bulunduğunda diğer bireyler de kontrol edilmelidir.
Baş Bitinden Korunmak İçin Neler Yapılmalıdır?
Saç saça temastan kaçınılmalıdır.
Tarak, toka, saç kurdelesi, şapka, bere, atkı, eşarp ve havlu gibi kişisel eşyalar başkalarıyla ortak kullanılmamalıdır.
Bitler, daha çok kış aylarında görülmektedir. Bu nedenle kış aylarında özellikle çocukların saçları bit yönünden sık sık kontrol edilmelidir.
Ortak yaşam alanlarında bir kişide baş biti bulunursa diğerlerinin de kontrolü yapılmalıdır.
