Osmanlı Devleti’nin, İtilaf Devletleri adına İngiltere’yle imzaladığı Mondros Mütarekesi’nin 1, 2, 5, 7, 10, 16, 19, 25. maddeleri, Anadolu’nun, Boğazlar’ın ve Ortadoğu bölgesinin gelecekteki statüsünü yakından ilgilendirmekteydi. İtilaf Devletleri, Mütareke’nin 7. maddesini gerekçe göstererek Anadolu’yu da işgale başlayacaklardı.

 

 

I. Dünya Savaşında Irak ve Sina-Filistin Cephesinde yenilen Osmanlı Devleti’nin Ortadoğu toprakları İngilizlerce işgal edildİ. İngiliz kuvvetleri Ocak 1917’de Güney Filistin’i, 9 Aralık 1917’de Kudüs’ü, 23 Eylül 1918’de Hayfa’yı, 1 Ekim 1918’de Şam’ı, 8 Ekim 1918’de ise Beyrut’u işgal ettiler.  İngilizler, I. Dünya Savaşı sırasında Mekke Emiri Şerif Hüseyin’e bağımsız bir Arap Krallığı kurdurma sözü vererek, 10 Haziran 1916’da Osmanlı Devleti’ne isyan etmesini sağladılar.

 

 

 

Türk Ordusu, 1 Ekim 1918’de Şam’ı boşalttı hızla kuzeye çekildi. 14 Kasım’da İskenderun’u işgal ettiler. Osmanlı topraklarının işgali sürüyordu: 3 Kasım 1918'de Musul'u işgal eden İngilizler, 9 Kasım 1918’de İskenderun’u, 6 Aralık 1918’de Kilis’i, 17 Aralık 1918’de Antep’i, 22 Şubat 1919’da Maraş’ı ve 24 Mart 1919’da Urfa’ı işgal etmişti. Irak bölgesinin Siirt, Mardin ve Diyarbakır Sancakları’nı da içine aldığını iddia ederek burayı işgal etmek istemişlerse de 13’üncü Kolordu’nun direnmesi karşısında buna cesaret edememişlerdi.

 

           30 Ağustos Zafer Bayramı Günlüğü - I

 

30 Temmuz 1922 : Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Genel Kurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa, Akşehir’de Büyük Taarruz’un biçimini ve ayrıntılarını kararlaştırdılar.

 

1 Ağustos 1922 : Ali Fuat Paşa başkanlığındaki Meclis Kurulu, Ankara’dan Batı Cephesi’ne hareket etti. Milli Savunma Bakanı Kâzım Paşa ordunun lojistik işlerini görüşmek için Akşehir’e Mustafa Kemal’in yanına gitti. Türk Ordusunda 14.345 subay, 297.794 er silah altında bulunuyor. Batı Cephesi’nde bulunan askerlerin sayısı: 8.658 subay, 199.282 er.

 

            2 Ağustos 1922: Mustafa Kemal Paşa, cepheden Konya’ya döndü. Sovyet Rusya’nın Ankaar Hükümetine savaş araçları ve altın yardımları devam ediyor. Preveze Gambotu deniz yoluyla içinde 417 esir ve göçmenlerle Trabzon limanına geldi. 12 sandık Sovyet altını, bir motorla Trabzondan Samsun’a yollandı.

 

3 Ağustos 1922 : Yunan Dışişleri Bakanlığı, İngiltere’ye İstanbul’un işgaline izin vermedikleri için protesto notası gönderdi. Fransa, İngiltere’ye Yunanistan’ın Anadolu’yu boşaltması ve Türk-Yunan barışının sağlanması konusunda 7. notasını gönderdi.

 

            4  Ağustos 1922 : Ankara Hükûmeti, Yunan ordusu üzerine yapılacak olan Büyük Taarruz konusunu görüştü. Başkomutanlığın Büyük Taarruz konusundaki kararını uygun buldu.

 

            5 Ağustos 1921 : Mustafa Kemal Paşa, cepheden Ankara’ya döndü.

 

6 Ağustos 1921 : Batı Cephesi, ordulara saldırı hazırlığını içeren gizli emir gönderdi. Emirde, Trakya’da hazırlık yapan Yunanlıların buradaki kuvvetlerini Anadolu’ya getirmesine fırsat vermeden saldırmak gereği üzerinde duruldu, amacın düşmanı Afyon’dan kuzeye atmak olduğu bildirildi. Genel Kurmay Başkanı Fevzi Paşa, cepheden Ankara’ya döndü. Çatalca’da tarafsız bir bölge oluşturmak için Müttefik Devletler ile Yunanlılar arasında bir protokol imzalandı.

 

7 Ağustos 1922 : Padişah Vahdettin İngiliz İşgal Kuvvetleri Yüksek Komiseri Rumbold’la görüştü. Ankardakilerin bir devlet değil, asiler ve ihtilalciler topluluğu, İttihat ve Terakki’nin yeniden ortaya çıkmış biçimi olduğunu, bencilce amaçları için yurda hâkim olmaya çalıştıklarını, Bolşevik olduklarını söyledi. (Şimşir IV : 543)

 

8 Ağustos 1922 : 2. Ordu Komutanı Yakup Şevki Paşa, Türk ordusunun bir düşman saldırısı beklendiği ve buna karşı savunma hazırlığı yapıldığı yönünde propaganda yapılmasını istedi.

 

9 Ağustos 1922 : Yunanlılar İzmir’de Özerklik ilan etti. Anakara hükümeti Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Rauf Bey, İtilaf Devletleri temsilcilerine bir protesto yazısı gönderdi. Yazısında işgal altında ve çoğunluğu Türk olan bir ülkede bu özerkliğin hukuki değeri olmadığını bildirdi.

 

10 Ağustos 1922 : İngiliz Hükûmeti, Reuter Ajansı aracılığıyla yayımladığı bir bildiride, Genel Kurmay Başkanı Fevzi Paşa ile görüşmeyeceklerini, kendi müttefikleriyle görüşmekte olduklarını açıkladı.

 

11 Ağustos 1922 : Genel Kurmay Başkanı Fevzi Paşa, İngiliz Lordlarından Lang’la görüşerek Ankara Hükûmeti’nin isteklerini anlattı.

 

12 Ağustos 1922 : Fransız Hükûmeti’nin temsilcisi Mösyö Mougin ve Hahambaşı Hayım Nahum Efendi, Başbakan ve Dışişleri Bakanı Rauf Bey’i ziyeret ettiler.

 

13  Ağustos 1922 : Genel Kurmay Başkanı Fevzi Paşa, karargâhı ile birlikte Ankara’dan cepheye hareket etti. Karargâh 16 Ağustos’ta Akşehir’de olacak.

 

14 Ağustos 1922 : İstanbul Hükûmeti Dışişleri Bakanı İzzet Paşa, İngiliz Yüksek Komiseri Rumbold’a gönderdiği yazıda, İngiltere Başbakanı L. George’un 4 Ağustos 1922 tarihinde Yunanlılar lehindeki nutkunu protesto etti.

 

15 Ağustos 1922 : Mustafa Kemal Paşa, Genel Kurmay Başkanlığı’na yazında Osmanlı Bankası’nda emrinde bulunan altı yüz küsur bin lirayı vazgeçilmez askerî ihtiyaçlar için Maliye Bakanlığı emrine verdiğini, daha büyük hazırlıkların  5-10 gün içinde sonuçlandırmayı beklemenin yararsız olduğunu, bir iki gün içinde cepheye gideceğini, oraya varışında hemen harekâta başlanacağını bildirdi.

Batı Cephesi’nde Yunan ordusuna karşı 13 Eylül 1921’de kazandığımız, 22 gün 22 gece süren Sakarya Meydan Savaşı, Kurtuluş Savaşı’mızın dönüm noktası idi. Sakarya Zaferi sonunda imzalanan anlaşmalarla güney ve doğu sınırlarımız emniyete alınmış, TBMM devletinin uluslararası tanınırlığı artmıştır.

 

      26 Ağustos sabahı saat 0.03’te ordugâhtan kalkan Mustafa Kemal Paşa, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa, Birinci Ordu’nun gözetleme yeri olan Kocatepe’ye geldiler. Gün ağarırken sabah saat 0.05’te top atışlarıyla saldırı başladı, ardından piyadeler ilerledi. Bütün cephede düşmanla temasa geçildi. 30 Ağustos 1922’ye kadar 5 gün, 5 gece devam eden Büyük Taarruz, Türk ordusunun zaferi ile sonuçlandı. Taarruzun planlanması büyük bir gizlilik ve titizlik içinde yapılmış, Taarruz’un zamanından Mustafa Kemal Paşa ve yanındaki bir iki yakın mesai arkadaşından başka kimse haberdar olmamıştı. Büyük Taarruz öncesinde, TBMM’den dördüncü defa olmak üzere Gazi Mustafa Kemal Paşa’ya Başkomutan unvanı verilmişti.

 

 

 

100 Yıl Önce Batı Cephesi

 

            1 Ağustos 1922 : İstanbul Hükümeti’nin Dışişleri Bakanı İzzet Paşa, Yüksek Komiserlere verdiği yazı ile Yunanlıların İzmir’de özerklik ilan edişini protesto

 

2  Ağustos 1922 : Mustafa Kemal Paşa, cepheden Konya’ya döndü.

 

            3 Ağustos 1922 : Yunanistan Dışişleri Bakanlıği., İngiltere’ye verdiği notada, İstanbul’un işgaline izin vermedikleri için protesto etti.

 

4 Ağustos 1922 : Ankara Hükümeti, büyük saldırı konusunu görüşerek Başkomutanlığın bu konudaki kararını uygun buldu.

 

5 Ağustos 1922 : Mustafa Kemal Paşa, cepheden Ankara’ya döndü.

 

6 Ağustos 1922 : Batı Cephesi, ordulara saldırı için gizli bir “hazırol” emri gönderdi. Emirde, Trakya’da hazırlık yapan Yunanlıların buradaki kuvvetini Anadolu’ya getirmesine fırsat vermeden saldırmak gereği belirtilerek amacın düşmanı Afyon’dan kuzeye atmak olduğu bildirildi.

 

7 Ağustos 1922 : Padişah  Vahdettin, Rumbold’la görüştü. Ankara’dakilerin bir devlet değil, asiler ve ihtilalciler topluluğu, İttihat ve Terakki’nin yeniden ortaya çıkmış biçimi olduğunu söyledi.

 

8 Ağustos 1922 : 2. Ordu Komutanı Yakup Şevki Paşa, düşmanı gafil avlamak için bir düşman saldırısı beklendiği ve buna karşı savunma  hazırlığı yapıldığı yolunda propaganda yapılmasını istedi.

 

9 Ağustos 1922 : Yunanlıların İzmir’de özerklik ilan etmeleri üzerine Başbakan ve Dışişleri Bakanı Rauf Bey, İtilaf Devletleri temsilcilerine bir protesto yazısı gönderdi.

 

10 Ağustos 1922 : İngiliz Hükümeti Reuter Ajansı’yla yayımladığı bildiride, Ankara Hükümeti İçişleri Bakanı Fethi Bey isteseydi de kendisi ile görüşmeyeceklerini, çünkü İngiltere’nin kendi müttefikleriyle görüşmekte olduğunu açıkladı.

 

11 Ağustos 1922 : İçişleri Bakanı Fethi Bey, Fethi Bey, İngiliz lordlarından Lang’la görüşerek Ankara Hükümeti’nin isteklerini anlattı. Lord Lang, görüşmeyi olumlu bularak Lord Curzon’a bildirdi. Curzon Lang’a verdiği cevapta Fethi Bey’in yetkisiz olduğunu bildirdi.

 

12  Ağustos 1922 : Hindistan Hilafet Komitesi’nin gönderdiği 35.900 lira geldi. Komite 26 Aralık 1921’den beri 675.494 lira yardım yapmış oldu.

 

13 Ağustos 1922 : Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa, karargâhı ile birlikte Ankara’dan cepheye hareket etti.

 

14 Ağustos 1922 : Dışişleri Bakanı İzzet Paşa, Yüksek Komiser Rumbold’a, L. George’un Yunanlılar lehindeki 4 Ağustos tarihli nutkunu protesto etti.

 

15 Ağustos 1922 : Ankara Hükümeti, görülen lüzum üzerine Ankara ve çevresi için bir İstiklal Mahkemesi kurulmasını kararlaştırdı.

 

16 Ağustos 1922 : Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa, karargâhı ile birlikte Akşehir’e vardı.

 

17 Ağustos 1922 : Mustafa Kemal gece (17/18) sessizce Ankara’dan ayrıldı. Otomobille Konya’ya hareket etti. Ankara Kumandanı ve Yaveri Cevat Abbas Bey’e, kendisinin Ankara’da olduğu izlenimi yaratmalarını, aleyhindeki her gelişmeden kendisini haberdar etmelerini söyledi.

 

18 Ağustos 1922 : Ankara’dan ayrılan Mustafa Kemal Konya’ya geldi.

 

19 Ağustos 1922 : Büyük saldırıya hazırlanan Türk ordusuna bağlı birlikler Yunanlıların dikkatlerini başka yere çekmek için Buldan’da Ortanca Köprübaşı’na saldırdılar. Ortanca kasabasını ele geçirdiler.

 

20 Ağustos 1922 : Hâkimiyet-i Millîye ve Yenigün’de yarın Çankaya’da bir çay ziyafeti vereceği ilan edilmiş olan Mustafa Kemal, Konya’dan Cephe Karargâhı’nın bulunduğu Akşehir’e geldi. Komutanlarla bir toplantı yaparak 26 Ağustos sabahı saldırı emri verdi.

 

21 Ağustos 1922 : 5 gün sonra başlayacak büyük saldırı için ordu son hazırlıklarını yapıyor. Batı Cephesi, gece yürüyüşleri ile ileri hatlarda toplanıyor.

 

22 Ağustos 1922 : Yunan I. Kolordu Komutanı General Trikopis, yayımladığı gizli emirde düşmanın daha iyi gözlenmesini, silahbaşı tatbikatı yapılmasını, arazinin iyice tanınmasını istedi.

 

23 Ağustos 1922 : Türk ordusundan bir erin kaçışı ve bu erin Yunanlılar tarafından ele geçirilmesi, Yunanlıların Türk saldırı hazırlığı konusunda bazı bilgiler edinmesini sağladı.

 

24 Ağustos 1922 : Başkomutanlık ve Batı Cephesi karargâhları Akşehir’den Şuhut’a nakledildi. Birinci ordu, yarından sonra başlayacak büyük saldırı için tertibini aldı.

 

25 Ağustos 1922 : Yarınki saldırı için Batı Cephesi’nde son hazırlıklar yapılıyor.

 

26 Ağustos 1922 : Türkiye tarihinin önemli bir dönüm noktası Büyük Taarruz sabah saat 03’te Başkomutan Mustafa Kemal, Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa, Birinci Ordu’nun gözetleme yeri olan Kocatepe’ye geldiler. Gün ağarırken saat 05’te top atışlarıyla saldırı başladı. Piyadeler ilerlemeye başladılar. Bütün cephede düşmanla temas başladı. top atışları başladığında Afyon’daki bir balodan 3 saat önce dönmüş olan Yunan subayları şaşkınlık geçirdiler. Türk ordusunun süngü hücumuna kalkan bazı tümenleri il olarak Tınaztepe’yi ve Belentepe’yi aldılar. Dada sonra Türkmentepe, Sivritepe ve Kırcaarslan tepeleri alındı. Türk kuvvetlerinin çökertmeye çalıştıkları Yunan Yunan cephesinin uzunluğu 20 kilometreyi buluyor.

 

27 Ağustos 1922 : Türk birlikleri, saat 04’ten itibaren dalgalar hâlinde Yunan mevzilerine saldırdılar. Türk birlikleri Afyon’u aldı. Yunanlılar perişan bir hâlde Sincanlı Ovası’na atıldı.

 

28 Ağustos 1922 : Büyük Taarruz’da 3. gün. Başkomutanlık ve Batı cephesi, karargâhları Afyon’a taşındı. Meclis’te Mustafa Kemal’in 2 gündür devam eden savaş, Afyon’un kurtarıldığı ve düşmandan çok sayıda esir ve ganimet alındığı konusundaki telgrafı okundu.

 

29 Ağustos 1922 : Büyük Taarruz’da 4. gün. Türk ordusunun başarısı, Yunan ordusunda çekilme, dağınıklık ve umutsuzluk devam ediyor.

 

30 Ağustos 1922 : Başkomutanlık Meydan Savaşı. Büyük Taarruz’da 5. gün. Mustafa Kemal, düşmanın sarılmaya elverişli bir durumda olduğunu anlayarak Fevzi ve İsmet Paşa’ları çağırttı. Üçü toplanarak “gerçek kurtuluş güneşinin” bugün doğacağı sonucuna vardılar. Ordulara 6.302da talimat verildi. İsmet Paşa, 1. ve 2. Ordulara Dumlupınar’ın hızla alınmasını, düşmanın tamamen teslim olmaya mecbur edilmesini emretti. Muştada Kemali 1. Ordu karargâhına giderek Yunanlıların Çal köyünde mutlaka imha edilmesi emrini verdi. Başkomutanlık Meydan Savaşı adı verilecek Dumlupınar Savaşı, Türk ordusunun Yunan ordusunu küçülterek perişan etmesiyle sonuçlandı. Kütahya, Çivril, Demirci ve Gördes kurtarıldı.

 

30 Ağustos 1922’de Dumlupınar’da Mustafa Kemal Paşa’nın Başkumandanlığında zaferle sonuçlanan Büyük Taarruz’dan sonra Yunan orduları İzmir’e kadar takip edilmiş, 9 Eylül 1922’de İzmir’in kurtarılmasıyla Türk toprakları Yunan işgalinden kurtarılmıştı.

 

Büyük Zafer’in 99. yıl dönümünde, başta Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK olmak üzere, canları ve kanlarıyla vatan topraklarını bizlere emanet eden şehitlerimiz  rahmet ve minnetle anıyoruz. Yüce Türk milletinin ve kahraman Silahlı Kuvvetlerimiz’in 30 Ağustos Zafer Bayramı’nı en içten dileklerimizle tebrik ediyoruz.