Manisa’nın Spil dağından aşağı, İzmir’e indiğinizde düz, verimli ova sizi karşılar. Yüksek yerlerinde zeytini, ovasında inciri, narı, üzümü tüm meyve çeşitleriyle sebzesini bulursunuz. Aydın ilinin kilometrelerce uzunlukta ki ovada yol aldıktan sonra karşına Denizli ili gelir. İli; Denizli. Coğrafi bölgesi; Ege bölgesi. Yüzölçümü; 180 km2. Rakım; 720 m. İl plakası; 20.
Honaz dağına sırtını veren Denizlinin yüzü eğnin ovaya bakar. Honaz dağının karşısındaki dağların tümüne halk arasında ( zeytin dağı ) denir. Honaz dağı Denizli’nin en yüksek dağıdır. ( 2571 metre yüksekliktedir.) Bundan başka dağları; Karcı 2470 m, Eşeler 2252 m, Bul gaz 1990 m, Elmadağ 1805 m, Büyük çölemez 1340 m, Beşparmak 1307 m, Denizli’nin önemli dağlarıdır. Honaz dağında milli park bulunmaktadır. Dağın tepesinde yaz, kış kar eksik olmaz. Honaz Denizli’nin içme su deposudur. Denizli il merkezinde On Dört dağ bulunmaktadır. Honaz dağındaki teleferik 1400 metredir. Teleferikle Bağ başı yaylasına ulaşılır. Denizli’nin ovaları; Çürük su, Sarayköy, Tavas, Keklik, Ham bat, Acıpayam, Çivril, Balkan’dır. Bu ovaların toplam alanı 2073 km2’dir. Bu ovalarda kuru sulu tarım yapılır.
6-7 Ekim-2022 Perşembe’yi Cuma’ya bağlayan gece, Denizlide emekli polis memuru İbrahim İnci’nin evine eşimle konuk olduk. İbrahim Burdurludur. Denizli’yi anlatırken güzel, akıcı bir dille, içten duygularla anlatıyordu. Eşi Fatma’da emekli öğretmen saygı dolu bir insandı.
İbrahim: “ Bulunduğumuz yer Pamukkale Kınıklı Bölgesinde ki Üniversite bölgesidir. Parkları, alanları, bahçeleri mükemmeldir. Evleri günün mimarına uygun yapılmış. Caddeleri, yaya kaldırımları geniş yapılmıştır. Sokakları bakımlı temiz pırıl, pırıldır. Yelerde bir tek çöp göremezsiniz. ( Bir gün yolda giden bir adam yere çöp atar. Arkadan gelen vatandaş yerdeki çöpü alır. Koşarak adama yetişir. –Beyefendi affedersiniz yere eşyanız düştü. Adam yere çöp attığını bilir, teşekkür eder. İlerdeki çöp kutusuna atar.) Yere çöp alılmayacağını ince bir zekâ ile karşısındakine anlatmış olur. “
İbrahim Bey Denizli’yi anlatacak olursanız neler söylersiniz?
İbrahim; “ Denizli’nin On Dokuz ilçesi vardır. Her ilçenin kendine özgün mesleki alanları vardır.
BABADAĞ – BULDAN; Tekstille geçimini sağlayan ilçemizdir.
SERİNHİSAR; Leblebi üretimi merkezidir. Dünya leblebi borsası merkezidir.
YATAĞAN; Bıçak, pala, satır üretir.
YEŞİLYUVA, Ayakkabı, nalın üretir.
ACIPAYAM; Hayvancılık, tarım ürünleriyle geçimini sağlar.
KALE; Biber üretimi, şehirlerarası otobüsçülükle geçinir.
TAVAS; Tarımın her türlü ürünü üretir.
ÇAMELİ; Ayakkabı üretim merkezi, kuru fasulye, ceviz üretir.
BEYAĞAÇ; Küçükbaş hayvancılık başlıca geçim kaynağıdır. Yüksekte kartal gölü bulunmaktadır. Kirazı, camı, değişik ağaç guruplarıyla ünlüdür.
HONAZ; Meyvenin başkenti sayılır. Kirazı, Armudu, Narı, Üzümü ile ünlüdür.
SARAYKÖY; Pamuk, turizm, meyvesi ile ünlüdür.
PAMUKKALE; Traverteni ile dünya’ya ün salmıştır. Laodikya- Hiyarepolis Bizans ve öncesi yaşam yeri, turizmin atar damarıdır. Pamukkale’nin asıl adı Hiyarepolis’dir. Karahayıtte kaplıcası, Maşun suyu kırmızı akar. Pamukkale’de ki su beyaz akar.
ÇAL – BEKİLLİ; Üzüm, şarap, pekmezin yetiştirildiği yerdir. Çal ilçesinden yüksek seviyede okumuş insanı vardır. Eğitim, öğretime gereğinden fazla ilgi vermişlerdir. Halk arasında; ( Denizli’nin en zeki insanı Çal’dan çıkar) derler. Zeki oldukları üzümden mi? Şaraptan mı? Pekmezden mi? Yoksa eğitim öğretime küçük yaştan mı başladığından bilinmez.
ÇİVRİL; Elmas işlemesi, kuyumcusu ile meşhurdur. Türkiye’nin sayılı kuyumcusu bu ilçeden çıkmıştır.
BOZKURT; Tarım, hayvancılıkla geçinirler.
ÇARDAK; Hava alanı, tarım, hayvancılık, deterjanın ham maddesi( soda) bu ilçede çıkar.
GÜNEY; Üzüm bağları, şarapçılıkla ünlüdür. Pamukkale’nin kırmızı, beyaz şarapları bu ilçede üretilir.
BALKAN; Tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlar. Denizli’nin Gözler beldesinde kekik üretimi yapılır. Eskiden tütün üreten belde, tütün kalkınca kekik üretimine başlamışlardır.
Denizli’nin tozu, kızı, horozu, kebabı meşhurdur. Mersin’den Balıkesir’e kadar uzanan bölgeye (teke) yöresi denir. Efsaneye göre de merkezi Burdur olarak söylenir. Burdur’da müzik olarak kabak kemani, sipsi, cura, üç telli çalgıları meşhurdur. Müzisyenleri Altınyayla ( pir mil) ilçesinden çıkar. “
Denizli’nin anlatılacak birçok tarihi, kültürü, turizm ve üretim alanları var. Anadolu’nun bu güzel köşesi dünyaya bedeldir. Türkiye’nin her bir köşesi mükemmeldir.
Kısaca Denizli’yi konuştuk. Her ilimiz, ilçeler arası paylaşım yaparak üretim yapsalar kalkınmamız daha hızlı olacağına inananlardanım. Her meslek dalı uzun deneyim ve tecrübelerden süzülerek başarıyı yakalar. Başarının sırrı iyi bir eğitim, tecrübe, sabır ve yeni teknolojiyi yaşama sokmakla olur.
Süleyman Erkan 05- 11- 2022 Cumartesi Bedesdenlioğlu Tokat
