Mustafa Kemal Atatürk'ün farklı zamanlarda gerçekleştirdiği yurt gezilerinin yayımlanması hem Kurtuluş Savaşı hem de Cumhuriyet döneminin daha iyi anlaşılmasına büyük katkı sağlamıştır. Kurtuluş Savaşının hazırlık çalışmaları Amasya, Sivas ve Erzurum üçgeninde yer alan Tokat'ta yapılmıştır. Çünkü Tokat önemli bir geçiş yoludur. Mustafa KEMAL Kurtuluş Savaşı hazırlıklarını yürütürken üç kez Tokat'a gelmiştir. Gelişinde büyük rağbet görmüştür. Mustafa Kemal'in Tokat'a ilk gelişi 26 Haziran 1919’dur. Mustafa Kemal'in Tokat'a yapmış olduğu bu geziler sırasında Tokat'ta iki evde kalmıştır. Bu evler tespit edilerek Atatürk Evi olarak dizayn edilmelidir.
Mustafa Kemal ülkenin bu kötü halini görmüş ve bu durumdan kurtulmanın tek yolunun Ulus egemenliğine dayandığını sezmiş. Kurtuluşun tek yolu Ulus Egemenliğine dayanan tam bağımsızlıktan geçer. Tam bağımsızlıktan yoksun uluslar çağdaş uluslar karşısında uşak durumunda kalmaktan öte gidemezler diyor.
12 Haziran'a kadar Havza’da kalan Mustafa Kemal örgütlenmeyi hızlandırmak için Amasya'ya geçiyor. Bütün ulusun birlik ve dayanışmasını sağlayacak bir kurul oluşturulması gerektiğini söylüyor. Bu Temsil Heyetini seçmek için 21-22 Haziran 1919’da Amasya Genelgesi hazırlanıyor. Bu Genelgede izlenecek yol ve yöntemler belirleniyor. Aynı zamanda itilaf devletlerine de gözdağı veriliyor. Amasya'da hazırlanan bu belge Milletçe örgütlenmenin ve Sivas'ta Milli bir kongre çağrısının uygulamaya geçirilmesi bakımından önemli ve tarihsel bir belgedir. 8 maddelik bu belgenin yayımlanması ile sınırlı kalmadı, itilaf devletlerine ve işbirlikçilerine karşı bir savaş çağrısıydı.
Mustafa Kemal Sivas'ta kendi aleyhine bazı faaliyetlerin başladığı haberini alıyor. Gerekli tedbirleri aldıktan sonra gizlice Tokat'a geliyor. Tokat’ta hiçbir müdafaa vasıtası olmasa da dişimiz, tırnağımızla zayıf ve dermansız kollarımızla mücadele ederek şeref ve haysiyetimizi, namusumuzu müdafaa etmeyi zaruri görüyorum. diye beyanat veriyor. Mustafa Kemal Tokat'a gelişinde iki evde kalıyor. Biri Kurtuluş Savaşı yıllarında hazırlık çalışmalarını yürüten Hamamcıoğlu. Kabadayı lakabıyla tanınan Rifat Bey. Bu zat Tokat delegesi olarak Erzurum Kongresine katıldı. Ulusal savaşın her aşamasında Kemal’in yanında yer aldı. Mustafa Kemal Atatürk eşi Latife Hanımla birlikte Tokat’a geliyor. Mustafa Vasfi Bey'in evinde konuk olarak kalıyor. Tokat'a her gelmesinde Mustafa Vasfi Bey'in evinde dinlenmeye çekiliyor. Kalabalık bir heyetle Tokat'a geldiğinde devlet dairelerini ve belediyeyi ziyaret ettikten sonra heyetiyle beraber öğle yemeğini yemek için Mustafa Vasfi Bey'in evine gidiyorlar. Mustafa Vasfi Süsoy Samsun'a çıkmak üzere İstanbul’dan ayrıldığı andan itibaren Mustafa Kemal Paşa’nın yanında yer almış ve önemli katkılarda bulunmuştur. Onun için Atatürk'ün yanında ayrı bir yeri vardır.
Piyade Yüzbaşı Mustafa Vasfi Süsoy 1376’da Tokat'ta doğdu. Kehpazzade Osman Efendi’nin oğludur. Annesi Nefize Hanımdır.
Daha sonra askerlik mesleğini seçiyor. Alaydan yetişerek subay, Kurtuluş Savaşının başlamasından itibaren Mustafa Kemal Paşa'nın maiyetinde karargâh-subaylığı yaptı. Dolaysıyla 19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal Paşa ile birlikte Samsun'a çıktı. Vatan'ın bağımsızlığına yönelik çalışmaların içinde bulundu. Binbaşılığa terfi ettikten sonra emekliye ayrıldı. Mustafa Kemal'in himayesinde birinci dönem, ikinci dönem, üçüncü dönem ve dördüncü dönem de Tokat'tan milletvekili seçildi. Son yıllarında ileri derecede şeker hastalığına tutulan Mustafa Vasfi Süsoy 10 Ekim 1934’de vefat etmiştir.
Mustafa DOĞAN
