CHP Tokat Milletvekili Kadim Durmaz, Türk siyasi tarihinin en önemli isimlerinden biri olan, Millî Mücadele’nin komutanı ve büyük devlet adamı Merhum İsmet İnönü’yü anma törenlerinde yer aldı. Durmaz, tören sonrası yaptığı açıklamada İnönü’nün miras bıraktığı değerlerin altını çizdi.
"İnönü’nün Sorumluluk Bilinci Bugün de Yol Göstericidir"
Anıtkabir’deki resmi törenin ardından bir paylaşımda bulunan Milletvekili Kadim Durmaz, İsmet İnönü’nün sadece bir asker değil, aynı zamanda Türkiye’nin bağımsızlık mührü olan Lozan’ın mimarı ve demokrasiye geçişin öncüsü olduğunu belirtti. Durmaz, "Cumhuriyetimizin kuruluşunda, bağımsızlığımızın tescilinde ve demokrasi tarihimizin dönüm noktalarında üstlendiği sorumluluk; bugün de bizlere yol göstermeye devam ediyor. İkinci Cumhurbaşkanımız İsmet İnönü’yü vefatının 52. yıl dönümünde saygı, rahmet ve minnetle anıyoruz." mesajında ifadelerine yer verdi.
İsmet İnönü Kimdir?
• 1884 yılında İzmir’de doğdu. İlk ve orta öğrenimini Sivas’ta tamamladı. Bir yıl Sivas’ta Mülkiye İdadisi’nde okuduktan sonra, 1897 yılında İstanbul’daki Mühendishane İdadisi’ne gitti. 1901’de Mühendishane-i Berri-i Hümayun’a (Topçu ve İstihkâm Askeri Okul) giren İsmet İnönü, bu okulu 1903’te topçu teğmeni olarak birincilikle bitirdi. 1906’da Erkân-ı Harbiye Mektebi’nden tekrar birincilikle mezun olarak kurmay yüzbaşı rütbesiyle Edirne’deki İkinci Ordu’nun Sekizinci Alayı’nda bölük komutanlığına atandı. Bu görevi sırasında İttihat ve Terakki Cemiyetine üye oldu (1907).
• 1908’de kolağası oldu ve 31 Mart Olayı olarak bilinen ayaklanmayı Selanik’ten gelerek bastıran Hareket Ordusu’nda görev aldı.
• 1910 ve 1913 yılları arasında Yemen İsyanı’nın bastırılması harekâtına katıldı. Bu ve bundan önceki görevlerinde hudut problemleri, asilerle yapılan anlaşmalarda başarılı hizmetleri ve meslekî özellikleriyle dikkati çekti. Birinci Dünya Savaşı sırasında Kafkas Cephesi’nde Kolordu Komutanı olarak Atatürk’le birlikte çalışırken, dostlukları ve devletin geleceği hakkında ortak fikirleri gelişti. Ardından Suriye Cephesi’nde savaşan İsmet Bey, Millî Mücadele sırasında Atatürk’ün en yakın silâh arkadaşı olarak öne çıktı.
• 23 Nisan 1920’de açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Edirne milletvekili olarak katıldıktan sonra, 3 Mayıs’ta İcra Vekilleri Heyeti’nde Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Vekili oldu. Albay İsmet Bey, mebusluk ve Bakanlık görevleri de uhdesinde kaldığı halde Garp Cephesi Komutanlığı görevine getirildi. Kuruluş aşamasındaki düzenli ordu ile Çerkez Ethem ayaklanmasının ve iç isyanların bastırılmasında etkin rol oynadı. Ocak ve Nisan 1921’de Birinci ve İkinci İnönü savaşlarında Yunan ordusunun Anadolu’daki ilerleyişini durdurdu.
• Birinci İnönü Savaşıyla Tuğgeneral rütbesine yükselen İsmet Paşa, Sakarya Meydan Savaşı ve Büyük Taarruz’dan sonra kazanılan zafer üzerine Mudanya Ateşkes toplantısında Büyük Millet Meclisi’ni temsil etti. 1922’de hariciye vekili oldu. Gençlik yıllarından beri edindiği diplomatik müzakere tecrübesi sebebiyle Lozan Barış Konferansı’nda Dışişleri Bakanı ve Türk heyeti başkanı olarak görev aldı.
• Görüşmeler sırasında Türkiye’nin çıkarlarını titizlikle savunan İsmet Paşa, 24 Temmuz 1923’te Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlığının ve egemenliğinin tanınmasını sağlayan Lozan Antlaşması’nı imzaladı.
• Cumhuriyetin ilânından sonra 1923 ve 1924 yıllarında ilk hükümette Başbakan olarak görev aldı, aynı zamanda Halk Fırkası Genel Başkan Vekilliği’ni üstlendi. 1934’te Soyadı Kanunu çıktığında, Atatürk’ün verdiği İnönü soyadını alan İsmet Paşa, Başbakanlık görevini 1925 ile 1937 yılları arasında da sürdürdü.
• Atatürk’ün vefatından sonra 1938 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce Türkiye’nin ikinci Cumhurbaşkanı olarak seçilen İnönü, Cumhurbaşkanlığının yanı sıra Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanlığı’na da getirildi. Cumhuriyet Halk Partisi’nin 26 Aralık 1938’de toplanan Birinci Olağanüstü Kurultayı’nda partinin değişmez Genel Başkanı seçilerek Milli Şef ünvanını aldı.
• İkinci Dünya Savaşı sırasında Türkiye’yi savaş felâketinin dışında tutmayı başaran İnönü, savaştan sonra çok partili siyasi rejime geçilmesini sağladı.
• 1950 genel seçimlerinden sonra Cumhuriyet Halk Partisi, iktidarı Demokrat Parti’ye bırakırken, İsmet İnönü de 1960’a kadar ana muhalefet partisi Genel Başkanlığı yaptı. 27 Mayıs askerî müdahalesinden sonra Kurucu Meclis üyeliğine ve 10 Kasım 1961 tarihinde Başbakanlığa seçildi.
• 1965 yılında bu görevden ayrıldıktan sonra milletvekili olarak siyasi yaşamını sürdürdü. 1972’deki Cumhuriyet Halk Partisi Kongresi’nden sonra Genel Başkanlıktan ayrılarak, milletvekilliğinden istifa etti.
• 25 Aralık 1973 tarihinde vefatına kadar Anayasa gereğince Cumhuriyet Senatosu tabii üyeliği yapan İsmet İnönü’nün, 1916 yılında evlendiği Mevhibe Hanım’dan üç çocuğu olmuştur.
