CHP Tokat Milletvekili Kadim Durmaz, 2025-2026 dönemi küresel et projeksiyonlarını değerlendirerek, Türkiye'nin et ve canlı hayvan ithalatına dayanan politikasının "duvara dayanmak üzere" olduğu uyarısında bulundu. Küresel sığır sürüsü ve buzağı varlığındaki eş zamanlı düşüşe dikkat çeken Durmaz, "Paramız olsa bile ithal edecek hayvan bulamayacağımız bir döneme hızla yaklaşıyoruz." ifadesini kullandı.
"Et Bulunabilirliği" Krizi Kapıda
Durmaz, dünya et piyasasına ilişkin son projeksiyonların sadece fiyat artışı değil, ağır bir arz daralması riskini de ortaya koyduğunu vurgulayarak, "Bugüne kadar 'Et niye bu kadar pahalı?' diye sorduk. Çok yakında 'Et bulabiliyor muyuz?' sorusunu sormaya başlayacağız. Çünkü artık sadece pahalı et dönemini değil, raflarda et bulmanın zorlaştığı bir dönemi konuşuyoruz." açıklamasını yaptı.
Verilere göre, 2026 yılında küresel sığır eti üretiminin 61 milyon tondan 60 milyon tona gerilemesi, tüketimde de yaklaşık %1,12'lik bir düşüş bekleniyor.
Küresel Sürü ve Buzağı Sayısı Hızla Eriyor
Durmaz, küresel çapta yaşanan daralmanın boyutlarını şu çarpıcı verilerle açıkladı;
• Toplam sığır varlığı, 2023'teki yaklaşık 944 milyon baştan, %4,3 düşüşle 903 milyon başa inecek.
• Buzağı sayısı, 2022'deki 290 milyon baştan, %4,35 azalışla 277,7 milyon başa gerileyecek.
"Bu tablo, kısa vadede arz daralması, orta vadede derinleşen bir et krizi demek." diyen Durmaz, "Parası olanın değil, malı olanın güçlü olacağı bir döneme giriyoruz" şeklinde konuştu.
Türkiye'nin Dayandığı Kapılar Daralıyor
Durmaz, Türkiye'nin canlı hayvan ve et ithalatında yıllardır bel bağladığı ülkelerdeki riskleri tek tek sıraladı;
• Brezilya (En Büyük Risk): Türkiye'nin en fazla besilik hayvan temin ettiği ülkede 2026'da üretimin %5 düşmesi bekleniyor. Sürü büyüklüğünde de ciddi azalmalar var. "Paramız olsa bile eskisi kadar hayvan bulamayacağız" dedi.
• Uruguay (İstikrarlı ama Küçük): Üretim ve ihracat kapasitesi sınırlı. Türkiye gibi büyük bir talebi taşıyamaz.
• Meksika (Hastalık Gölgesinde): Geçen yıl görülen NWS hastalığı nedeniyle ihracat sınırlanırken, iç piyasa arzı arttı. Ancak bu durum, canlı hayvan ithalatında ciddi bir hastalık riski taşıyor.
• Arjantin (Ticaret Savaşlarında): ABD pazarında Meksika'nın boşluğunu dolduruyor ancak küresel ticaret savaşlarının ortasında kalması, Türkiye için uzun vadeli ve güvenilir bir tedarik ilişkisini zorlaştırıyor.
• Avustralya (Güçlü Büyüyor ama Tek Çare Değil): Dünyada en güçlü büyümeyi gösteren ülke.
Ancak Türk piyasasını tek bir ülkeye bağlamak, kırılganlığı artırır. Tüm dünyanın aynı kapıya yönelmesi fiyatları daha da yükseltecektir.
"İthalata Dayalı Et Politikası Çökmek Üzere"
Küresel tabloya rağmen Türkiye'de hâlâ ithalat merkezli çözümler aranmasını sert dille eleştiren Durmaz, "Küresel sürü küçülüyor, et üretimi düşüyor, ihracat daralıyor... Biz hâlâ 'Gerekirse ithal ederiz' kolaycılığındayız. Bu anlayış, duvara dayanmış durumdadır. Yakında vatandaşımız sadece etin fiyatından değil, etin bulunup bulunmadığından şikâyet edecek." dedi.
Durmaz'tan Acil Çağrı ve 4 Maddelik Yol Haritası
Durmaz, ithalata dayalı politikaların terk edilerek, köklü bir ulusal stratejiye geçilmesi çağrısı yaparak şu önerileri sıraladı;
1. Ulusal Sürü Programı: Anaç hayvan varlığını artıran, küçük ve orta ölçekli üreticiyi koruyan, 5-10 yıllık bir ulusal sürü programı şart. Bu, günlük değil devlet politikası olmalı.
2. İthalata Bağımlılığı Azaltan Strateji: "İhtiyaç olunca ithal ederiz" mantığı bitmiştir. Karşımızda daralan bir küresel piyasa var.
3. Bağımsız Kurumsal Yapılar: Dünyadaki et, yem, sürü ve ticaret verilerini anlık takip edecek, siyasetten bağımsız kurumsal yapılar kurulmalı.
4. Üreticiyi Ayakta Tutacak Destekler: Üretici, planlı destek, adil fiyat ve uzun vadeli finansman modelleriyle korunmalı. Üretici ayakta kalmadan piyasa dengelenemez.
Mera ve Orman Köyleri Politikalarına Vurgu
Durmaz, sorunun sadece ithalatla çözülemeyeceğini belirterek, mera ıslahı, ot verimi, yayla düzeni ve orman köylüsünün gelirini artıracak bütüncül politikaların hayata geçirilmesi gerektiğinin altını çizdi.
"Bugünden Cesurca Harekete Geçmeliyiz"
Açıklamasını bir uyarıyla tamamlayan Durmaz, "Eğer küresel piyasayı doğru okuyamaz, zamanında adım atamazsak, yakın gelecekte 'Paramız da var ama alacak et bulamıyoruz' cümlesi bu ülkenin gerçeği haline gelir. Bu cümleyi kurmamak için bugünden, cesurca harekete geçmeliyiz" ifadelerini kullandı. Durmaz, iktidarı ithalata bağımlı politikaları terk ederek yerli üretimi güçlendirmeye çağırdı.
